Training: Facilitation Design

Effectief faciliteren van ervaringsgericht leren & serious games  

Ben jij klaar met die standaard trainingen, die geen tot weinig effect hebben op de lange termijn? Wil jij je trainersvaardigheden uitbreiden én durf jij het aan om op een nieuwe manier de boodschap over te brengen? Dan zijn we op zoek naar jou! 

Serious games en ervaringsgerichte werkvormen zijn uitstekend geschikt om de vaardigheden van de 21ste eeuw te oefenen, waaronder adaptiviteit, creatief denken, systeeminzicht, etc. Het wordt steeds belangrijker om als facilitator en ontwerper van leerprocessen snel en effectief te kunnen reageren in complexe en veranderlijke omgevingen. Degene die dit kan en die vanuit zijn of haar rol waarde toevoegt voor deelnemers en hun werkomgevingen is een ‘goede’ facilitator die eerste, tweede en derde orde leren stimuleert.

Zijn serious games effectief?

Dat spelend leren werkt, daar heb je misschien wel eens van gehoord. Zo niet, lees dan eens dit artikel waarin uiteen wordt gezet waarom elke organisatie spel zou moeten inzetten bij leiderschapsontwikkeling. Maar dat de effectiviteit mede afhangt van de begeleider van een serious game is nu ook wetenschappelijk bewezen en onderbouwd in onderzoek van De Wijse, et al. (2023).

Cruciale onderwerpen voor een facilitator

De ROI van leren wordt nog wel eens gemeten aan de hand van een tevredenheidsonderzoek. Maar soms is leren ook ‘ongemakkelijk’. Leren heeft namelijk te maken met het loslaten en nuanceren van bepaalde ideeën en patronen. Dat maakt dat je het als minder leuk kunt ervaren of weerstand voelt opkomen. Gelukkig zijn er ook andere meetmethodes om de effectiviteit van leren te meten en analyseren. Je kunt ze hier downloaden op onze site. Maar wat maakt dan dat de ene training of workshop meer leerrendement oplevert dan de ander?

De Wijse et al. ging op onderzoek uit waarbij de effecten van talloze trainingen die gebruik maakten van spel werden onderzocht. Uit dit onderzoek bleek dat de volgende punten van cruciaal belang zijn voor de effectiviteit van het faciliteren van leren:

  1. Hoe maak je een goede connectie met elkaar als trainer en deelnemer maar ook deelnemers onderling (buy into);
  2. Wanneer mensen weten wat er van ze verwacht wordt, hoe dit past bij hun persoonlijke leerdoelen en hoe ze kunnen gaan leren dan wordt er vaak sneller geleerd, meer geleerd en wordt het leerproces ook als positiever ervaren (introduction and expectancy guidance);
  3. Het aantal leermogelijkheden die terugkomen op een leerdoel (learning loops);
  4. De interventies die een facilitator/trainer doet om het leerproces te ondersteunen dat kan direct of indirect zijn en op verschillende leerniveaus gericht (intervention approach);
  5. De eindafronding na een sessie, de oogst wat haal je op en wat neem je mee (debriefing setup);
  6. De activiteiten die de implementatie van de leeropbrengsten in de praktijk ondersteunen. (evaluation and transfer).

De magische driehoek

Natuurlijk is het van belang om de basis van je training of workshop in orde te hebben. Wanneer je een serious game of ervaringsgerichte werkvorm inzet dan wil je dat het speldoel, leerdoel en het gedrag dat je wilt trainen duidelijk zijn. Maar het ontwerp van de methode is één onderdeel. Hoe beter je de, wat wij noemen, ‘magische driehoek’* hebt ontworpen, hoe meer leerrendement dit oplevert. Maar een goede game valt in het niet bij een ondermaatse facilitator, aldus het onderzoek dat pleit voor een facilitation design. Deze aanpak zorgt ervoor dat het optimale leerrendement uit de game of ervaringsgerichte leerinterventie wordt gehaald.

* Bestaande uit de koppeling tussen realiteit, betekenis en de leerprocessen in de game (Harteveld, 2011 Triadic Game Design)

Heb je een facilitator nodig om een leerinterventie te laten slagen?

Het specialisme ludodidactiek ziet er onder andere op toe dat bij de ontwikkeling van leerinterventies de ‘leraar’ uit het leerproces wordt ontworpen. Dit vertaalt zich met name erin dat je niet meer hoeft te wachten op feedback van de leraar. Het spel laat je de gevolgen van jouw acties laat zien. Voor het zogeheten ‘nakijkwerk’ is een facilitator overbodig.

Echter, ga je over tot derde orde leren dan maakt volgens het onderzoek van De Wijse et al. een goede facilitator het verschil. De facilitator laat mensen hun leerresultaten inzien en weet een juiste balans te vinden tussen eerste, tweede en derde orde leren. Daarbij richt eerste orde leren zich op de feitelijke kennis en vaardigheden die je wilt aanleren. De tweede orde op het begrijpen van de rol van processen en context, waarbij je ze mogelijk aanpast. En de derde orde om het heroverwegen en herstructureren van bestaande overtuigingen en denkpatronen. Meer over de kracht van derde orde leren lees je hier.

Wie is dan goede facilitator?

De facilitator is niet per definitie de ontwerpen van de serious game of leerinterventie te zijn. De Wijse et al. pleit bij het gebruik van serious games vooral niet alleen te kijken naar hoe de game is ontworpen (game design) maar juist ook aandacht te besteden aan het facilitation design. Met de zes punten die we hierboven opsomden kun je het rendement van een training of workshop enorm verhogen.

Facilitation Design

De resultaten van de onderzoeken van De Wijse et al. hebben geleid tot het programma ‘Facilitation Design’ waarin je in 5 bijeenkomsten jouw vaardigheden als facilitator naar ’the next level’ brengt. We nemen jouw cruciale rol binnen het leerproces onder de loep en je ervaart wat je kunt doen om met jouw trainingen en leertrajecten nog meer impact te maken. Het is een ervaringsgericht programma waarin de wetenschappelijk onderbouwde technieken worden aangeboden, maar waar ook de talloze praktische ervaring van het werken van serious games worden gedeeld.

Het programma is gericht op:

  1. Learning & Development professionals, trainers & coaches 
  2. HRM professionals 
  3. Docenten op het MBO, HBO, WO & Beroepsonderwijs 
  4. Docenten basis- en voortgezet onderwijs  

Maak kennis met het team achter Faciliation Design

Het programma wordt geleid door Jennifer van Exel (Studio ToiToi), Ciska Harte-Hoogervorst (Velites) en Marieke de Wijse-van Heeswijk (Radboud Universiteit).

Jennifer van Exel, eigenaar van Studio ToiToi, zet regelmatig serious games en spelsimulaties in tijdens de verandertrajecten die zij leidt. Ook is zij in de rol van bestuurslid bij SAGANET, de Nederlandse branchevereniging voor spelsimulaties, promotor van spelend leren en gamified educatie in het hoger onderwijs. Daarnaast is ze mede-initiatiefneemster van de Gamedesign Track van Hogeschool Utrecht.

Ciska Harte-Hoogervorst, eigenaar van Velites, ontwikkelt spellen op het gebied van leiderschapsontwikkeling. Zij startte dit bedrijf omdat ze geloofde dat er effectievere methodes zijn van kennisoverdracht en het leren van vaardigheden dan de traditionele werkwijzen. Ze kwam in aanraking met ludodidactiek en richt zich nu op derde orde leren bij het ontwerpen van leerinterventies en het ontwikkelen van leertrajecten.

Marieke de Wijse-van Heeswijk is als onderzoeker gelieerd aan de Radboud Universiteit waar zij onderzoek doet naar de effecten van leren. Daarnaast heeft ze jarenlang als bedrijfskundig adviseur en trainer gewerkt met serious games en spelsimulaties. Marieke is ook internationaal bestuurslid van ISAGA, de internationale branchevereniging voor spelsimulaties.

Wil je meer weten over het programma? Neem dan contact met ons via info@velites.nl of ontmoet ons live op de volgende evenementen:

Aanmelden voor de opleiding Facilitaiton Design (5-daagse)

Het programma Facilitaiton Design kent een 5-daags programma waarin je je als facilitator verder ontplooit. Tijdens de sessies ervaar je verschillen technieken in faciliteren waarmee je meer impact kunt maken met jouw training of workshop. Er is ook veel ruimte voor intervisie en peer feedback. Deze opleiding wordt onderschreven door Saganet, Isaga en de Radboud Universiteit. Voor meer informatie en om je aan te melden klik op onderstaande button.

Lees meer over de opleiding Facilitation Design en meld je aan